Samenvatting van de top en haar belangrijkste onderwerpen
Op donderdag kwamen meer dan zestig delegaties bijeen in Brussel voor een vergadering van de Palestijnse Donor Groep. Deze bijeenkomst werd gecoördineerd door Frankrijk en Saoedi-Arabië. De hoofdpunten van de bespreking waren de reconstructie van Gaza, de toekomstige bestuursstructuur en veiligheid, evenals langverwachte hervormingen binnen de Palestijnse Autoriteit (PA). Maar wat is er echt besloten en hoe reageren de betrokken partijen?
De kern van de discussies: de Amerikaanse vredesregeling
Centraal in de gesprekken stond de recent door de VS ondersteunde vredesopzet, die door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties werd erkend. Deze plannen voorzien in een hervormde Palestijnse Autoriteit, die een centrale rol zou spelen in de herstructurering van Gaza en de bestuurlijke integratie met de Westoever. Premier Mohammad Mustafa benadrukte dat het herenigen van Gaza en de Westoever onder één legitiem bestuur de enige haalbare weg naar stabiliteit is. Hij voegde hieraan toe dat Israël een aanzienlijke, zo niet volledige, vergoeding zou moeten betalen voor de wederopbouw van Gaza.
De Europese Unie en de rol die zij wil spelen
Als grootste financiële supporter van de PA ondersteunt de EU het idee dat de Autoriteit moet blijven regeren over Gaza, maar dit onder strikte voorwaarden van “grondige hervormingen.” De Verenigde Staten dringen eveneens op hervormingen aan, terwijl Israël zich verzet tegen enige betrokkenheid van de PA.
De EU biedt praktische steun door de opleiding van 3.000 Palestijnse politieagenten, bedoeld om de veiligheid in de regio te verbeteren. Frankrijk heeft hiervoor al 100 trainers toegezegd. De kandidaat-agenten komen uit een groep van ongeveer 7.000 voormalige Palestijnse bewapende krachten uit Gaza die ooit voor de PA werkten. Brussel benadrukt echter dat Palestijnen zelf de leiding moeten nemen, zoals EU Buitenlandspolitiek-chef Kaja Kallas zei: “Palestijnen moeten zelf de processen leiden en eigenaarschap hebben.”
De deelname van de EU aan het vredesproces en bijkomende initiatieven
Daarnaast zoekt de EU een rol in het commandocentrum dat toezicht houdt op de Amerikaanse vredesplannen en streeft naar een zetel in de toekomstige Raad voor Vrede, die de overgang in Gaza moet begeleiden. Buiten dat, heeft de EU een meerjarig steunprogramma van 1,6 miljard euro voor Palestijnse heropleving, aangevuld met 82 miljoen euro voor het PEGASE-mechanisme dat salarissen en essentiële diensten binnen de PA financiert.
Kritiek en vragen over de effectiviteit van de EU-bijdragen
Desondanks neemt de kritiek toe. Sommige politici en deskundigen beweren dat Brussel te laat is gekomen om invloed uit te oefenen op een crisis die al langer had kunnen worden aangestuurd. Anderen twijfelen of de gehavende, onpopulaire en door internal corruption geteisterde Palestijnse Autoriteit in staat is om effectief te besturen over Gaza, zelfs met Europese steun.
Wordt deze aanpak relevant voor de regio?
De toekomst van het bestuur in Gaza zal de regionale stabiliteit mede bepalen. Europa, zowel geografisch als politiek, kan zich geen chaos veroorloven aan haar grenzen. Daarnaast is de EU de voornaamste geldschieter van de PA, met miljarden euro’s die al in Palestijnse instellingen zijn gestoken over de afgelopen vijftien jaar. Toch blijft de legitimiteit van de PA onder druk staan, en blijft de invloed van het grote financiële belang onder de vraag hangen.
Naast deze financiële inspanningen probeert de EU zichzelf te herpositioneren als een belangrijke geopolitieke speler. Maar ondanks de bewering dat Brussel een “actor, geen louter betaalmiddel” wil zijn, blijft de feitelijke machtsbalans in Gaza vooral in handen van Washington. Veel EU-diplomaten erkennen dat de conferentie vooral het bestaande beleid repareert in plaats van nieuwe strategische plannen te presenteren.
Wat staat er nu op de planning?
In de komende weken worden twee belangrijke ontwikkelingen verwacht. Eerst komt er een vervolgconferentie in Egypte om fondsen te werven voor de wederopbouw van Gaza, aangezien de EU-top zich hoofdzakelijk niet op de financiën richtte. Vervolgens zullen onderhandelingen plaatsvinden over wie zitting neemt in de nieuwe Raad voor Vrede en hoe de technocratische Palestijnse commissie wordt bemand die het dagelijkse bestuur in Gaza zal verzorgen. De EU prefereert dat belangrijke posities worden ingevuld door vertegenwoordigers van de PA, maar Hamas heeft al het Amerikaanse plan afgewezen en velen binnen de Palestijnse gemeenschap kunnen deze organisaties als buitenlandse impositie beschouwen.
Indien de EU haar invloed wil vergroten, zal zij meer nodig hebben dan alleen financiële steun en diplomatieke woorden. Een heldere strategie en politieke moed zijn noodzakelijk om die strategie te verdedigen.
Over de verslaggever
Evi Kiorri is een Brusselse journaliste, multimedia producent en podcaster, met uitgebreide ervaring in Europese aangelegenheden.
