De geplande hervorming van de Europese douane-unie
De Europese Unie werkt aan een herziening van haar douane-unie, waarbij onder meer de oprichting van een nieuwe EU-douaneautoriteit (EUCA) op het programma staat. Hoewel de wetgeving nog in bespreking is, hebben verschillende lidstaten zich reeds kandidaat gesteld om de toekomstige instantie te huisvesten. Deze hervorming werd in 2023 voorgesteld door de Europese Commissie en richt zich op het creëren van een centraal databankbeheer dat door de nieuwe autoriteit wordt beheerd. Het primaire doel is het optimaliseren van douaneprocedures en het moderniseren van risicobeheer, met speciale aandacht voor de snelle toename van pakketten die het marktplatform binnenkomen, wat momenteel via een gefragmenteerd systeem van nationale structuren verloopt.
Rol en functies van de nieuwe autoriteit
De nieuwe instantie zou toezicht houden op de databank, de risicobeoordeling door nationale autoriteiten ondersteunen en helpen met het harmoniseren van douanecontroles in de hele Europese Unie. Naar verwachting zal de organisatie ongeveer 250 medewerkers in dienst nemen. Voor de locatiekeuze heeft de Commissie criteria opgesteld, waaronder de aanwezigheid van onderwijsfaciliteiten, toegang tot de arbeidsmarkt voor partners, gezondheidszorg en sociale zekerheid voor medewerkers en hun gezinnen, en de snelheid waarmee de autoriteit operationeel kan worden op de gekozen locatie.
Kandidaten en selectieproces
Verschillende steden hebben zich, nog voordat de wetgeving definitief is goedgekeurd, kandidaat gesteld om de autoriteit te huisvesten. Onder meer Warschau, Málaga, Rome, Lille en Porto strijden om de positie, naast Zagreb, Boekarest, Luik en Den Haag. De procedure voor de locatiekeuze wordt momenteel nog besproken tussen de Raad en het Europees Parlement. Een recent precedent uit 2024 wil dat de locatie van de nieuwe anti-witwasautoriteit (AMLA) via een gezamenlijke beslissing wordt bepaald, na een uitspraak van het Hof van Justitie dat de Raad dat niet zelfstandig kan doen. Hoewel dit formeel een gezamenlijk proces was, vond de besluitvorming achter gesloten deuren plaats, wat voor onvrede zorgde bij het Parlement.
Controverses en reacties
Volgens een bron binnen het Europees Parlement is de uitkomst uit 2024 niet bevredigend, en eist het parlement nu een meer transparant proces voor nieuwe locatiebesluiten. Sommige beleidsmakers geven aan dat de Raad het AMLA-proces wil kopiëren, terwijl het parlement meer openheid en een grotere rol wenst. Andere waarnemers vinden dat de bredere hervormingen binnen de douane niet moeten worden vertraagd door meningsverschillen over de locatie.
De Europese Organisatie van Consumenten heeft erop gewezen dat de nieuwe autoriteit essentieel is om gevaarlijke producten uit de markt te weren en dat deze voldoende bevoegdheden moet krijgen om douaneregels te harmoniseren. Nederlands Europees Parlementslid Dirk Gotink, lid van de EVP, stelde dat vorig jaar 4,6 miljard pakketten via 189 verschillende douanesystemen het EU-gebied binnenkwamen. Hij ziet hierin de fragmentatie die de nieuwe autoriteit kan helpen verminderen.
Vervolg en toekomstige stappen
De volgende onderhandelingsronde tussen de Raad en het Parlement staat gepland voor woensdag 10 december. Een definitieve beslissing over de hervorming en de locatie van de autoriteit wordt naar verwachting begin 2026 genomen. Elke maand lezen honderden duizenden mensen de journalistiek en meningen van EUobserver, en met steun van lezers kunnen nog meer betrokkenen geïnformeerd blijven. Mensen worden aangemoedigd om nu lid te worden van de ondersteuningscommissie.
Hannah Kriwak, een jonge verslaggever uit Oostenrijk, bij EUobserver, houdt zich bezig met Europese politiek.
