Een emotioneel beladen stemming en de stemming van de stemming over abortus in de EU
Op woensdag 17 december stemde het Europees Parlement over een voorstel dat het recht op toegankelijke abortus binnen de Europese Unie bevestigt. De stemming resulteerde in 358 stemmen voor, 202 stemmen tegen en 79 onthoudingen. Tijdens de zitting klonken er luid applausmomenten, waarbij parlementariërs uit diverse politieke groepen elkaar omarmden. De sfeer varieerde van vreugde bij degenen die het voorstel steunden tot boosheid onder de oppositie.
De achtergronden van de stemming en de rol van de Burgerinitiatieven
De stemming was gebaseerd op de Europese Burgerinitiatie (ECI) ‘My Voice, My Choice’, die in 2024 werd gelanceerd. Deze initiatief heeft sinds de start meer dan 1,2 miljoen gevalideerde handtekeningen verzameld in de hele EU. Iedere EU-burger kan een dergelijk initiatief starten, mits het wordt ondersteund door minimaal één miljoen vervulde handtekeningen uit ten minste zeven verschillende lidstaten binnen een jaar. Als het initiatief succesvol is, moet de Europese Commissie aangeven welke acties zij binnen een redelijke termijn zal ondernemen. ‘My Voice, My Choice’ roept de commissie op tot het ontwikkelen van wetgeving die een vrijwillig, door de EU gefinancierd mechanisme mogelijk maakt, bedoeld om lidstaten die willen deelnemen te ondersteunen bij het bieden van veilige abortuszorg aan degenen die momenteel geen toegang daartoe hebben.
Ondersteuning voor vrouwen en reizen voor abortus
Het doel van de campagne is vooral om vrouwen te ondersteunen die moeten reizen naar andere lidstaten om toegang te krijgen tot een legale abortus. Aangezien de stemming op woensdag ging over een resolutie en niet over een wetgevend voorstel, brengt deze niet meteen juridische consequenties met zich mee. Het parlement riep echter andere EU-instellingen en lidstaten op om aandacht te besteden aan het onderwerp, met name in lidstaten waar abortusrecht nog steeds onder druk staat. Tijdens een persconferentie voor de stemming verklaarde Nika Kovač, de initiatiefnemer van de ECI, dat veel verhalen van families die vrouwen verloren of te maken hadden met het gevangenisstraffen voor abortus, haar hadden geraakt. Kovač benadrukte dat vrouwen uit onder andere Malta, die nog steeds gevangen kunnen worden voor een abortus, en uit Italië en Kroatië, die moesten reizen om een abortus te krijgen, de aanleiding waren geworden voor het starten van ‘My Voice, My Choice’.
Kosten en haalbaarheid van het mechanisme
De exacte kosten voor het opzetten van een dergelijk mechanisme blijven onduidelijk, maar Kovač liet weten dat het om een “zeer lage” of “bijna symbolische” bijdrage zou gaan, omdat het aantal vrouwen dat hiervan gebruik zou maken relatief klein is binnen de EU-begroting. Na een succesvolle eerste stemming in de commissie voor Vrouwenrechten en Gelijkheid (FEMM) en een felle debat op dinsdag, bereikte de initiatief nog een laatste hindernis door de stemming in het volledige parlement. Hoewel de stemming positief was, blijft de weg naar verdere praktische implementatie onduidelijk. Het initiatief kan weliswaar veel steun krijgen, maar staat ook onder kritiek van conservatieve stemmen die vrezen dat het nationale soevereiniteit ondermijnt. Volgens Abir Al-Sahlani, lid van de liberale Renew Europe groep uit Zweden, betreft het hier een vrijwillige maatregel die geen lidstaten verplicht om daadwerkelijk geld te betalen of zorg te bieden. Deze minderheidsstandpunten houden de voortgang echter niet tegen, en Activisten van ‘My Voice, My Choice’ proberen al steun te verwerven bij regeringen, alhoewel het uitkomstverhaal nog onzeker blijft.
Volgende stappen en de rol van de Europese Commissie
Het voorstel geeft de mogelijkheid dat de initiatiefnemers op 1 oktober 2025 rechtstreeks hun eisen kunnen voorleggen aan de Europese Commissie. In november 2025 stemde de FEMM-commissie met een stevige meerderheid van 26 stemmen voor en 12 tegen over een ontwerp-resolutie die de campagne steunt, mede dankzij de steun van vijf verschillende politieke groepen. Volgens het vastgestelde ECI-proces heeft de Commissie vervolgens tot maart 2026 de tijd om een voorstel te doen over de actie die zij zou kunnen ondernemen. Hierbij is de steun van het parlement niet bindend, maar de Commissie is wel verplicht te reageren op de ECI. Zelfs bij een voorstel van de Commissie is constante druk van activisten noodzakelijk; eerdere ECI’s hebben aangetoond dat positief ambassadeurschap niet altijd tot beleidshervormingen leidt.
De impact en de rol van publieke betrokkenheid
Elk jaar lezen honderdduizenden mensen de journalistiek en opiniestukken van EUobserver. Met de steun van lezers kan een nog groter publiek worden bereikt. Voor wie nog geen lid is, wordt aangeraden zich nu te supporten. Hannah Kriwak, een jonge verslaggever uit Oostenrijk bij EUobserver, volgt Europese politiek en rapporteert hierover regelmatig. De actuele ontwikkelingen in de EU rondom abortus en de politieke discussies daarover worden zodoende in deze rapportages gevolgd en geanalyseerd.
