Onvrede onder regionale autoriteiten over de begrotingsvoorstellen
Ondanks enige terughoudendheid van Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, blijven de regionale overheden in Europa bezwaar maken tegen het voorgestelde EU-budget voor de periode 2028 tot 2034. Ze uiten zorgen dat zij buitengesloten worden bij de besluitvorming over financieringen die directe impact hebben op hun lokale gemeenschappen. In de zomer presenteerde de Europese Commissie haar voorstel voor het toekomstige lange-termijnbudget, de multiannual financial framework (MFF).
Controverse rond de nationale en regionale samenwerkingsplannen
Het voorstel leidde al snel tot kritiek, vooral met betrekking tot de voorgestelde National and Regional Partnership Plans (NRPP). Deze plannen zouden circa 865 miljard euro beheren, wat ongeveer 44 procent van het totale budget van 2 biljoen euro is, en omvatten cohesiefondsen naast het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB).
Volgens Jaume Duch, de Catalaanse minister voor Europese zaken, moet er meer geld worden besteed aan veiligheid, mede door mondiale ontwikkelingen. Tegelijkertijd is het duidelijk dat ook financiële middelen nodig zijn voor het moderniseren en decarboniseren van de industrie, het aanpakken van klimaatverandering, en de energie-sector. “Al deze prioriteiten zijn belangrijk en vereisen financiering,” aldus Duch.
De kritiek op de bezuinigingen en prioriteiten
De belangrijkste klacht van Duch en vele andere regio’s is dat het MFF-voorstel te beperkt is in vergelijking met de werkelijke prioriteiten en behoeften van de EU. Hij stelt dat het beleid “te veel gericht is op minder geld en meer prioriteiten,” hetgeen een gevolg is van de huidige situatie, waarin minder financiering wordt beschikbaar gesteld.
Democratie en de versterking van de EU
Duch benadrukt dat de democratische processen binnen de EU onder druk staan en dat het continent versterkt moet worden om anti-democratische tendensen te bestrijden. “Wil je de EU versterken, dan heb je politieke bereidheid nodig, maar ook de middelen,” voegt hij toe. Traditioneel beheerden de lidstaten en regio’s gezamenlijk de EU-fondsen, die gericht werden op domeinen zoals gezondheidszorg, cohesie en landbouw.
De verschuiving naar nationale besturen en de centrocentrale aanpak
Met het nieuwe voorstel en de invoering van de NRPP worden de fondsen vooral door nationale regeringen beheerd; zij bepalen zelf waar het geld naartoe gaat. Duch legt uit dat dit betekent dat lidstaten geld naar Brussel sturen en dat dit vervolgens terugvloeit naar de lidstaten. Volgens hem wordt hiermee de regionale beleidsvoering gecentraliseerd en krijgt de nationale overheid meer macht.
Verschillende regio’s in Europa verzetten zich hevig tegen deze plannen. Duch merkt op dat de politieke bijdrage van de Commissie aan een centralisering van de regionale politiek wordt weersproken door de verschillende netwerken, zoals het Comité van Regio’s.
De terugtrekking van Von der Leyen en de concessies
Door de hevige weerstand, trok Von der Leyen haar eerdere standpunten terug. In november werden minimumeisen vastgesteld, waaronder dat ten minste 10 procent van de nationale landbouw- en cohesiefondsen gereserveerd wordt voor plattelandsdoelstellingen. Daarbij werd ook gegarandeerd dat regio’s een rol krijgen in de planning van de financiën.
Volgens Duch is dat een goede start, maar niet voldoende. “Cohesie betekent ook solidariteit. Als die wordt weggenomen of verminderd, verzwakt dat waarschijnlijk de relatie tussen de EU-instellingen en haar bevolking,” benadrukt hij.
Uit eigen ervaring, zowel in het Comité van Regio’s als in gesprekken met Spaanse Europarlementsleden, is hij ervan overtuigd dat een grote meerderheid van de parlementariërs tegen de centralisering is en niet achter de plannen van de Commissie staat.
Toekomstige onderhandelingen en de weg naar besluitvorming
Het Europees Parlement wordt verwacht in mei 2026 een voorlopig rapport over het voorstel van de Commissie aan te nemen. Daarna zullen onderhandelingen tussen het Parlement en de Raad snel volgen om tot een definitieve regeling te komen. Volgens de conceptconclusies van de top van EU-leiders, die door EUobserver werden ingezien, streeft de Raad ernaar vóór eind 2026 een akkoord te bereiken, zodat de uiteindelijke goedkeuring in 2027 mogelijk is.
Het budget van bijna 2 biljoen euro blijft onderwerp van langdurige en complexe onderhandelingen, waarbij veel partijen hun belangen willen beschermen. De betrokkenheid van de bevolking bij verslaggeving en opinie wordt jaarlijks door honderden duizenden mensen gelezen. Met voldoende steun zullen miljoenen anderen dat ook doen.
Hannah Kriwak, een junior verslaggever uit Oostenrijk, werkt bij EUobserver en behandelt onderwerpen uit het Europese politieke terrein.
