Hoge verwachtingen en uitdagingen voor de Europese Raad
Op donderdag 18 december verzamelt de Europese Raad in Brussel voor de laatste keer dit jaar. De bijeenkomst heeft als doel een plan te vormen voor het financieren van de begrotings- en defensiebehoeften van Oekraïne, waarbij gebruik wordt gemaakt van de winsten uit bevroren Russische activa. De verwachting is dat de top, die mogelijk tot vrijdag 19 december doorgaat, vastloopt door uiteenlopende meningen en zorgen over de uitkomst.
António Costa, voorzitter van de Raad van de EU, verklaarde vorige week dat er intensief wordt gewerkt aan een oplossing die alle lidstaten aan boord kan krijgen of op zijn minst de breedst mogelijke steun kan verzamelen. De Commissievoorzitter, Ursula von der Leyen, heeft een complex pakket van zes juridische maatregelen gepresenteerd. Vier hiervan vereisen gekwalificeerde meerderheid in de Raad, twee moeten unaniem worden goedgekeurd, en sommige maatregelen vereisen ook goedkeuring van het Europees Parlement.
Door de belangen van België, waar de centrale custody van veel van de bevroren Russische activa bij Euroclear ligt, blijven zorgen bestaan over juridische procedures en mogelijke Russische represailles.
Inzet en tegenstellingen binnen de Europese Unie
België adviseert in plaats daarvan een gezamenlijke Europese lening, die door de Belgische regering als de “simpelste en goedkoopste” oplossing wordt beschouwd. Slovakije, onder leiding van premier Robert Fico, heeft in een brief aan Costa duidelijk gemaakt dat het niet zal ondersteunen dat de EU financiële steun aan Oekraïne combineert met militaire uitgaven voor de komende jaren. Fico stelt dat extra militaire uitgaven het conflict verlengen en de vredesinspanningen van de Verenigde Staten ondermijnen.
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky wordt verondersteld deel te nemen aan de top, hoewel het nog onduidelijk is of hij daadwerkelijk naar Brussel zal reizen. Vanwege veiligheidsredenen wordt dit slechts enkele dagen voor de bijeenkomst bekendgemaakt.
Controverse over vrede en territoriale integriteit
De onderhandelingen over Oekraïne vinden plaats te midden van de chaotische druk vanuit de Verenigde Staten om tot een vredesverdrag te komen dat Oekraïne zou dwingen zijn territoria in de Donbas te prijs te geven. Kyiv heeft dit resoluut afgewezen, evenals de EU. Een concepttekst van de slotverklaring benadrukt dat vrede rechtvaardig en duurzaam moet zijn, grenzen niet door geweld gewijzigd mogen worden en dat toekomstige overeenkomsten de onafhankelijkheid, soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne moeten respecteren. Bovendien moet het de langetermijnbeveiliging en het zelfverdedigingsvermogen van Oekraïne garanderen.
Andere agendapunten en strategische onderwerpen
Naast de situatie in Oekraïne worden tijdens de Europese Raad onder andere het EU-begrotingsbeleid voor de lange termijn, de uitbreiding van de Unie, het Midden-Oosten, defensie en geopolitieke vraagstukken besproken. Voor de begrotingsbesprekingen wordt gestreefd naar een afronding van de volgende meerjarige begroting (2027-2034) eind 2026, zodat de financiering vanaf januari 2028 zonder onderbrekingen kan doorgaan.
António Costa heeft in een uitnodigingsbrief aan de leiders aangegeven dat de concurrentiekracht van Europa niet in een vacuüm bestaat en dat de discussie zich ook richt op hoe de EU zichzelf het beste kan beschermen tegen externe economische en politieke druk, vooral vanuit de Verenigde Staten en China.
Ministers en bilaterale ontmoetingen voorafgaand aan de top
Op woensdag 17 december vindt een mini-top plaats met landen uit de Westelijke Balkan, voorafgaand aan de hoofdtop. Op die dag werken EU-ministers Europese zaken de laatste voorbereidingen af voor de top en bespreken onder meer het begrotingsvraagstuk, inspanningen voor vereenvoudiging en uitbreidingsinitiatieven.
Daarnaast worden verschillende Europese ministers op woensdag samengebracht om het klimaatbeleid te bespreken en te evalueren, zoals de strategieën voor klimaatweerbaarheid, de circulaire economie, biologische innovatie, en een breed scala aan milieukwesties, waaronder kwik, biodiversiteit, mode, batterij-innovatieve technologieën en de impact van koolstofgrenzen.
De buitenlandse ministers ontmoeten elkaar op maandag 15 december om de Russische agressie tegen Oekraïne, het Midden-Oosten, Syrië en China te bespreken. De agenda bevat geen bespreking van de onlangs gepubliceerde Amerikaanse National Security Strategy. Na de raad volgt een ontmoeting met Angola en de EU-Lebanon Associatie Raad.
Naast energie en externe betrekkingen: andere belangrijke sessies
Op maandag zullen EU-ministers energie bijeenkomen om een gedeeltelijke overeenkomst te bereiken over trans-Europese energie- en transportinfrastructuurprojecten en het nieuwe Europese netwerkpakket bespreken dat gericht is op het moderniseren van elektriciteitsnetwerken. Ook zal de secretaris-generaal van NATO, Mark Rutte, betrokken zijn bij besprekingen over de bescherming van kritieke energievoorzieningen.
Vooruitzichten op Europees woningbeleid en strategische plannen
De Europese Commissie zal op dinsdag 16 december haar eerste woningplan presenteren, dat bedoeld is om nationale woonbeleid te ondersteunen of te sturen, en niet te vervangen. Een van de voorstellen zal betrekking hebben op het aanpassen van regels voor staatssteun aan diensten van algemeen economisch belang, om betaalbare en sociale woningbouw te stimuleren, en het faciliteren van publieke en private investeringen.
Op diezelfde dag vinden in Straatsburg parlementaire debatten plaats over woningbeleid, onder leiding van Irene Tinagli, voorzitter van de parlementaire commissie voor wonen. Tĩnhagli benadrukt dat er een brede coalitie in het Parlement bestaat die zich inzet voor aanpak van huisvesting op Europees niveau, uit bezorgdheid over de crisis en de noodzaak van publiek beleid.
Verder wordt dinsdag de Sakharovprijs uitgereikt, met onder meer gevangen journalist Andrzej Poczobut uit Belarus en Mzia Amaglobeli uit Georgië. Ook staat een stemming gepland over een verbod op Russische gasimporten en een initiatief om vrouwen toegang te geven tot veilige en legale abortus binnen de EU.
Miljoenen mensen volgen maandelijks het nieuws en de opinies van EUobserver. Met steun van lezers kan dat aantal verder toenemen. Steun vandaag nog lidmaatschap en blijf op de hoogte van de Europese politiek.
